بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه مهاجرت ایران، خبر داد که آمار مهاجرت سالانه ایرانیان به ۶۵ هزار نفر افزایش یافته است. او با استناد به پیمایش سالنامه مهاجرت ایران در سال ۱۴۰۱، «شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، بی‌ثباتی اقتصادی و وجود فساد نهادینه‌شده، تحریم‌ها و نوسان نرخ ارز و تورم» را از مهم‌ترین علل تمایل ایرانیان به مهاجرت برشمرد.
خروج سالانه ۶۵ هزار ایرانی از کشور رکورد تازه‌ای از مهاجرت ایرانیان است. این افراد در قالب مهاجرت‌های کاری، تحصیلی، سرمایه‌گذاری، ازدواج و پناهندگی از ایران خارج شده‌اند و در میان آن‌ها طیف وسیعی از گروه‌های اجتماعی دیده می‌شوند؛ از پزشکان و نخبگان متخصص گرفته تا شرکت‌های نوآفرین، دانشجویان و حتی دانش‌آموزان.
بر اساس گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، در ۱۰ سال منتهی به سال ۲۰۲۱، سالانه به‌طور متوسط حدود ۸۶ هزار ویزا یا اجازه اقامت غیرتوریستی برای ایرانیان در اروپا، آمریکای شمالی، استرالیا، ترکیه و شماری دیگر از کشورها صادر شده است.
به گفته صلواتی، در سال‌های اخیر، هم‌زمان با افزایش آمار مهاجرت ایرانیان، کشورهای جدیدی که تا پیش از این کمتر مقصد مهاجران بودند، به فهرست مقاصد مهاجران ایرانی اضافه شدند؛ برای مثال روسیه یکی از کشورهایی است که برخی دانشجویان برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند. بررسی‌های رصدخانه مهاجرت ایران آشکار می‌کند که مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ناامیدی اجتماعی از عوامل تاثیرگذار بر مهاجرت دانشجویان‌اند.
صلواتی در مراسم رونمایی از سالنامه مهاجرت ایران، از کاهش سن مهاجرت نیز خبر داد و افزود: «اکنون خانواده‌ها با اعزام فرزندانشان به خارج از کشور امید دارند که خود نیز به آن‌ها ملحق شوند.» به گفته او، مسئولان جمهوری اسلامی برای جلوگیری از موج مهاجرت جوانان و نوجوانان، شیوه‌هایی مانند بالا بردن هزینه آزادسازی مدرک را به کار می‌برند؛ در حالی که این شیوه‌ها بازدارنده نیستند و تازه موجب می‌شوند جوانان دیگر دانشگاه نروند.
رئیس رصدخانه مهاجرت ایران به موج فزاینده مهاجرت‌های ناشی از تغییرات اقلیمی نیز اشاره کرد و گفت که اکنون ۹۳ درصد ایران درگیر نوعی از خشکسالی است و این می‌تواند عاملی برای کوچ و جابه‌جایی باشد. به گفته او، در سال ۱۴۰۰، جمعیتی معادل ۴۱ هزار نفر به دلیل تغییرات اقلیمی کوچ کرده و جابه‌جا شده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مهاجرت متخصصان و پزشکان نیز اکنون در حال تبدیل شدن به چالشی بزرگ است. محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران، در مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری ایسنا درباره موج مهاجرت پزشکان متخصص هشدار داد و آن را «زنگ خطر جدی» خواند. پیش‌تر نیز مسئولان وزارت بهداشت درباره کمبود پزشکان متخصص سخن گفته بودند. به طوری که گفته می‌شود در سال‌های آینده، بیماران قلبی برای درمان باید به خارج از کشور اعزام شوند.
آمار رصدخانه مهاجرت نشان می‌دهد تا سال ۲۰۱۸، در بخش‌های بهداشت و درمان آمریکا بالغ بر ۲۹ هزار ایرانی فعال بودند که ۲۴ هزار نفر آنان مشاغل تخصصی داشتند. این آمار در سه سال اخیر باز هم بالا رفته است.
در این سال‌ها، به دلیل سرکوب شدید معترضان در ایران و نفوذ و دخالت نهادهای امنیتی در تمامی لایه‌های زندگی مردم، مهاجرت در قالب پناهندگی نیز افزایش یافته است؛ به طوری که آمار نشان می‌دهد سال ۲۰۲۱ تنها در انگلستان، ۹ هزار و ۸۰۰ ایرانی درخواست پناهندگی داده‌اند. این آمار حتی از تعداد پناهجویان افغانستانی و عراقی در بریتانیا هم بیشتر است.
بنابر گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، در سال ۲۰۲۲، در مجموع ۱۴۲ هزار و ۹۸۹ ایرانی در کشورهای مختلف در وضعیت پناهندگی قرار داشتند و آلمان همچنان یکی از مقاصد اصلی پناهندگان ایرانی در سال‌های اخیر بوده است.
مهاجرت شرکت‌های نوآفرین (استارت‌اپ‌ها) نیز در سال ۲۰۲۲، رشد فزاینده‌ای داشت؛ به طوری که آمار نشان می‌دهد ایرانیان در سه سال اخیر تنها از دو کشور کانادا و بریتانیا بیش از دو هزار ویزای استارت‌اپ، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری یا خود‌اشتغالی دریافت کرده‌اند.
در دو سال منتهی به ۲۰۲۱، در مجموع یک هزار و ۶۶۱ شركت هم با مشاركت اتباع ايرانی و با سرمایه‌ای بالغ بر ۲۲ میلیون دلار در تركيه تاسيس شده‌اند.
رصدخانه مهاجرت ایران در گزارش اخیر خود اعلام کرد که تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور نیز طی دو دهه اخیر روند صعودی داشته و از ۱۷ هزار دانشجو در سال ۲۰۰۰ به ۶۶ هزار دانشجو در سال ۲۰۲۰ رسیده و رتبه دانشجوفرستی ایران در همین بازه زمانی، از جایگاه بیست‌وششم به هفدهم در جهان صعود کرده است. آمریکا، آلمان، ترکیه، کانادا و ایتالیا به ترتیب پنج مقصد اصلی دانشجویان ایرانی‌اند و پس از آن‌ها، کشورهای استرالیا، مجارستان، هند، فرانسه و اتریش با اقبال بیشتری مواجه‌اند.
آمارها نشان می‌دهد که تنها یک درصد ایرانیان مهاجر مایل‌اند به کشور خود بازگردند. ضمن اینکه میل به مهاجرت همچنان در حال افزایش است. به گفته صلواتی، طبق یک پیمایش، بالغ بر ۲۴ درصد از مدیران ارشد و کارآفرینان به مهاجرت همراه با برنامه‌ریزی تمایل دارند که این میزان برای مدیران میانی، ۴۲ درصد، برای کارکنان، ۲۲ درصد، برای پزشکان، بیش از ۱۶ درصد و برای دانشجویان بالغ بر ۳۴ درصد است.
